مؤسسه آموزش عالی حوزوی فاطمیه کرمان

بسيارى از مشكلات اجتماعى از بلندپروازي ها و به اصطلاح دراز كردن پا از گليم خود و تمنّاى مقامى است كه انسان براى آن ساخته نشده و يا شايستگى آن را ندارد و اينها همه از آنجا سرچشمه مى‏ گيرد كه شخص در ارزيابى قدر و منزلت خويش گرفتار اشتباه شود و اين اشتباه و خطا به خاطر حبّ ذات و بزرگ كردن نقاط قوّت كوچك و كوچك كردن نقاط ضعف بزرگ، غالبا حاصل مى‏ شود.
گم كردن قدر و منزلت خويش و بلندپروازى بى ‏دليل و توقّعات بى‏ جاى ناشى از اينها، هميشه بلاى بزرگى براى جوامع بشرى بوده و خواهد بود، نه تنها براى جامعه زيانبخش است كه خود شخص را نيز به زحمت و بدبختى و ناكامى مى ‏افكند و چه بسا انسانى كه مى ‏توانست در يك پست و مقام به خوبى انجام وظيفه كند و مايه خير و سعادت خود و جامعه گردد، به خاطر نشناختن قدر خويش و تمنّاى آنچه آمادگى آن را ندارد، نيرو و استعداد خود را بر باد مى‏ دهد و خود و ديگران را به زحمت و ضرر و زيان مى‏ افكند. به همين دليل در نهج البلاغه، مکرّر روى اين مسأله تأكيد شده است؛ از جمله در خطبه 103 آمده است: «العالم من عرف قدره و كفى بالمرء جهلا ان لا يعرف قدره»؛ عالم واقعى كسى است كه قدر و منزلت خويش را بشناسد و در نادانى انسان همين بس، كه قدر خود را نشناسد! در نامه 31 نهج البلاغه ضمن اندرزهاى بسيار پر بار و حكيمانه‏ اى كه به فرزند دلبندش امام مجتبى (علیه السلام) مى‏دهد، مى‏ فرمايند: «و من اقتصر على قدره كان ابقى له»؛ كسى كه به اندازه قدر و منزلت خويش قانع باشد، براى (منافع) او پايدارتر است! در كلمه 149 از كلمات قصار آن حضرت آمده است: «هلك امرء لم يعرف قدره»؛ آن كس كه قدر و منزلت خويش را نشناسد هلاك مى‏گردد!
در حديثى روایت شده كه شخصى به امام موسى بن جعفر (علیه السلام) عرض كرد: ما از بازار رد شديم و ديديم يك نفر صدا مى‏زند من از شيعيان خالص محمد و آل محمد هستم! اين در حالى بود كه لباس هايى را به مزايده گذارده بود و طلب قيمت بيشتر مى‏ كرد، امام موسى بن جعفر (علیه السلام) فرمود: «ما جهل و لا ضاع امرء عرف قدر نفسه»؛ كسى كه قدر خود را بشناسد نادان نيست و ضايع نمى ‏شود! سپس افزود: «مى ‏دانيد اين شخص به چه كسى مى‏ ماند؟ به كسى كه بگويد من مانند سلمان و ابو ذر و عمار ياسر هستم و در عين حال در معامله كم مى ‏گذارد و عيوب جنس خويش را بر مشترى مى‏ پوشاند …، آيا چنين كسى مانند سلمان و ابو ذر و مقداد و عمار است؟ هرگز! … چه مانعى دارد بگويد من از دوستان محمد و آل محمد هستم»! (محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 65، ص 157) (پيام امام امير المومنين عليه السلام، ج‏1، ص564)